Không ai sinh ra đã là nhà chiến lược. Tư duy chiến lược là kết quả của rèn luyện lâu dài, từ những va chạm thực tế, những sai lầm nhỏ, đến những tình huống buộc phải chọn lựa giữa đúng – sai, thiệt – hơn.
Trong môi trường quân đội, nơi mỗi quyết định có thể ảnh hưởng đến cả đơn vị, người chỉ huy không thể chỉ hành động theo bản năng. Họ cần tư duy – và muốn có tư duy, thì phải rèn luyện.
Rèn luyện tư duy không cần phải học lý thuyết cao siêu. Hãy bắt đầu từ việc đặt câu hỏi đúng mỗi khi đối mặt với vấn đề.
Không chỉ hỏi “Việc này là gì?”, mà hãy hỏi:
“Vì sao lại như vậy?”
“Ai được lợi?”
“Nếu tôi là người quyết định, tôi sẽ làm gì?”
Câu hỏi đúng là khởi đầu của tư duy sâu.
Một trong những phương pháp hiệu quả nhất là đặt mình vào vai người chỉ huy và xử lý các tình huống giả lập. Ví dụ:
Một chiến sĩ vi phạm kỷ luật ngay trước ngày diễn tập
Một đơn tố cáo nặc danh gửi lên cấp trên
Một kế hoạch hành quân cần thay đổi sát giờ G
Không có đáp án đúng tuyệt đối. Chỉ có sự lựa chọn – và trách nhiệm kèm theo. Qua mô phỏng, bạn học cách xử lý, bình tĩnh và tổ chức suy nghĩ một cách có chiến lược.
Hãy tập viết lại các tình huống và quyết định của bạn trong nhật ký cá nhân hoặc nhật ký tư duy. Viết giúp bạn làm rõ suy nghĩ, nhận ra điều gì còn mơ hồ, và kiểm soát tốt hơn cảm xúc trong lúc phân tích.
Mỗi tuần một lần, bạn có thể chọn một vụ việc hoặc bài học, rồi trả lời:
Tôi sẽ hành động thế nào?
Tại sao tôi chọn cách đó?
Tôi có bỏ sót điều gì không?
Qua thời gian, chính bạn sẽ ngạc nhiên vì tư duy của mình đã trưởng thành đến đâu.
Tư duy không nên là một mình. Những buổi thảo luận nhóm, phản biện tình huống, hoặc tranh luận chiến thuật không phải để hơn thua, mà để mở rộng giới hạn suy nghĩ của bản thân.
Nghe ý kiến khác biệt, phản biện lại bằng lý lẽ, và chấp nhận rằng có lúc mình chưa đúng – đó là cách một người chỉ huy thực thụ rèn luyện bản lĩnh trí tuệ.
Đừng đợi có tình huống mới suy nghĩ. Hãy rèn tư duy mỗi ngày như một thói quen:
Quan sát sự kiện xung quanh
Đặt câu hỏi chiến lược
Tự mình dự đoán và kiểm nghiệm
Tư duy cũng giống như thể lực: nếu không luyện, nó sẽ cùn mòn.
Rèn luyện tư duy là hành trình âm thầm nhưng bền vững. Không ai thấy rõ bạn đang suy nghĩ thế nào – nhưng chính điều đó sẽ quyết định bạn là người ra lệnh vững vàng hay lúng túng trong phút quyết định.
“Muốn làm tướng trên chiến trường, trước hết phải làm chủ trong suy nghĩ.”